S2  Po raz pierwszy młodzież z Brześcia odwiedziła polskie miejsca pamięci w Niemczech w składzie delegacji Stowarzyszenia Odra-Niemen z udziałem Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych Brześcia i Obwodu Brzeskiego. Projekt, realizowany w ramach zadania Edukacyjnych Zaduszek, był realizowany dzięki wsparciu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

  Wyjazd odbył się w dniach 4-6 listopada 2022 r., uczestniczyło w nim 17 osób. Młodzież zebrała się we Wrocławiu, i o 4 nad ranem 4 listopada dwa busy wyjechały do Berlina.

 Pierwszy przystanek – to zbiorowa mogiła na starym ewangelickim cmentarzu w Eisenhuttenstadt, w której pochowano 101 jeńców wojennych Stalagu III, w tym 42 Polaków i 38 Włochów. Tutaj po krótkim sprzątaniu zapalone zostały znicze i odmówiona modlitwa.

  Następny punkt – stary cmentarz Św. Michała w Berlinie, gdzie znajduje się mogiła Karola Loeckella, działacza polonijnego, a także dawny cmentarz na Tempelhofer Parkfriedhof - miejsce spoczynku Aleksandra Brucknera – slawisty, historyka kultury polskiej. To jedyne dwa groby spośród odwiedzonych, które nie były związane z wydarzeniami II Wojny Światowej i zbrodniami niemieckich nazistów. Obaj wielcy Rodacy urodzili się w wieku XIX. Karol Loeckell zmarł również przed końcem XIX wieku, natomiast Aleksander Bruckner zmarł w roku 1939, ale jeszcze przed wybuchem wojny.

  Popołudniu udało się delegacji zobaczyć wystawę pt. „Solidarność. Pomoc. Wolność” w Instytucie Pileckiego w Berlinie. Wystawa opowiadająca o czasach walki z ustrojem komunistycznym w Polsce była na pewno ciekawa historycznie dla młodych Polaków zza wschodniej granicy.

  Następnego dnia od rana kontynuowaliśmy odwiedzanie miejsc pamięci. Pierwsze z odwiedzonych miejsc to cmentarz Św. Sebastiana w Berlinie. Znajduje się tam mogiła robotnic przymusowych – również z Polski – które zginęły podczas bombardowań miasta.

  Następnie nasza delegacja uczciła pamięć zamordowanych przez nazistowskich przestępców więźniów w obozie Sachsenhausen.

  Przez koncentracyjny obóz Sachsenhausen, który znajduje się blisko Berlina w latach 1936-1945 przeszło około 200 tys. ludzi. Kilkadziesiąt tysięcy z nich zmarło lub zostało zabitych. Wśród więźniów była liczna grupa Polaków. Około 800 polskich działaczy politycznych i przedstawicieli inteligencji przywiezionych zostało transportem z więzienia na Pawiaku 2 maja 1940 r. Niemcy więzili tu również Polaków mieszkających na terenie III Rzeszy i powstańców śląskich. Tutaj zostało umieszczonych 183 krakowskich uczonych, których aresztowano 6 listopada 1939 r. w akcji przeciwko profesorom uniwersyteckim. Trzynastu krakowskich naukowców zmarło, a młodszych (poniżej 40. roku życia) z Sachsenhausen skierowano do owianego nie mniejszą grozą obozu Dachau pod Monachium. Tutaj został zamordowany w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego gen. Stefan Rowecki „Grot”, komendant główny Armii Krajowej, uwięziony w 1943 r., a skazany na śmierć na rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera.

  W Sachsenhausen prowadzono eksperymenty medyczne na więźniach, stosowano przymusową kastrację i sterylizację, testowano gazowanie skazańców w przystosowanych do tego ciężarówkach, egzekucje przez rozstrzelanie i palenie zwłok ofiar w krematoriach.

   Delegacja młodzieży z Brześcia i członków Stowarzyszenia Odra-Niemen zapaliła znicze przy licznych pomnikach zamordowanych tutaj Polaków i odmówiła wspólnie Anioł Pański.

  Późnym popołudniem młodzi uczestnicy wyjazdu odwiedzili centrum Berlina, by zobaczyć fragmenty słynnego Muru Berlińskiego, oddzielające niegdyś dwa światy – świat demokratyczny i wolny oraz świat totalitarny i zbrodniczy.

  W niedzielę po Mszy Świętej w kościele pw. Św. Jana Chrzciciela delegacja zapaliła znicze na grobie Błażeja Stolarskiego – przedwojennego ministra rolnictwa i wicemarszałka Senatu II RP, zamordowanego 21.10.1939 r., który znajduje się w Marzahn Parkfriedhof. Tamże znajduje się kwatera ofiar II wojny światowej, 20 Polek – robotnic przymusowych, które zginęły podczas bombardowań. Na każdej mogile zostały zapalone znicze i odmówiona modlitwa.

  Ostatnim punktem naszej wyprawy było odnowione miejsce pamięci w berlińskiej dzielnicy Treptow-Köpenick, na cmentarzu Altglienicke. We wspólnej kwaterze spoczywają tam urny z prochami 1370 ofiar zbrodni hitlerowskich, przede wszystkim KZ Sachsenhausen i więzienia Plötzensee. W tym gronie zidentyfikowano 435 Polaków. Po zapaleniu zniczy młodzi ludzie mogli wracać już do Polski.

  Taki wyjazd niesie zawsze ze sobą niezwykłą wartość edukacyjną. Dłużej bowiem będziemy pamiętać to, co udało nam się zobaczyć, odwiedzić. Czasem, raz na kilka lat, warto na pewno przypomnieć sobie straszne rany, które nazizm zadał m.in. narodowi polskiemu. Warto również opowiedzieć o tym młodym Polakom z Brześcia, by mogli tę wiedzę historyczną nieść dalej w swoich środowiskach.

Anna PANISZEWA, Eugeniusz GOSIEWSKI


Kontakt tel. +48 516-033-831 Hanna Paniszewa E-mail: forum.brzeskie@gmail.com

KPRM flaga godło 300x100           image002

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granica 2023

Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP ani Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie