przed zamkiem  23 października 2022 r. uczniowie pod opieką nauczycielki i rodziców odwiedzili po raz pierwszy Grodno. Głównym ich celem było zapoznanie się z Muzeum Elizy Orzeszkowej – wybitnej polskiej pisarki okresu pozytywizmu. Znajduje się ono w domu jej drugiego męża, adwokata, Stanisława Nahorskiego. Eliza mieszkała w nim w latach 1894 – 1910. Dom wielokrotnie zmieniał swe przeznaczenie, a nawet miejsce, bo przesunięto go o parę metrów, kiedy poszerzano ulicę. W 2009 r. po remoncie  wznowiono działalność  muzeum, które właśnie teraz można oglądać. Uczniowie odwiedzili także kościół farny i zamek królewski.

  Wycieczka była dobrze przygotowana. 

  Już w trakcie podróży  przewodniczka opowiadała historię życia słynnej Polki, kandydatki do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w latach 1905 i 1909.

  Urodziła się ona 6 czerwca 1841 roku w zamożnej szlacheckiej rodzinie w Miłkowszczyźnie koło Grodna. Kiedy miała dwa lata, umarł jej ojciec, dlatego została uczennicą na pensji sakramentek w Warszawie w latach 1852-1857.

  W wieku 17 lat, w 1858 r. wyszła za mąż w wyniku stanowczego polecenia matki za dużo od niej starszego Piotra Orzeszkę i zamieszkała w jego majątku w Ludwinowie. Małżeństwo nie było udane, ale  Eliza prowadziła w majątku męża działalność społeczną. W komitetach ziemiańskich trwała dyskusja na temat sposobów uwłaszczenia chłopów i zaangażowała się ona - ku niezadowoleniu męża - po stronie rozwiązań demokratycznych. Wymusiła też na Orzeszce zgodę na prowadzenie w Ludwinowie szkoły dla wiejskich dzieci.

Po wybuchu powstania styczniowego pomagała w ukrywaniu i przewożeniu przez granicę Romualda Traugutta, była łączniczką partyzantów, zaopatrywała ich w żywność. Konsekwencje jej działań poniósł mąż, który po klęsce powstania został zesłany do guberni permskiej, a jego majątek w Ludwinowie został skonfiskowany.

  W 1867 roku, po powrocie Orzeszki z zesłania, Eliza wystąpiła z pozwem o rozwód i go uzyskała. Kilka lat później związała się ze Stanisławem Nahorskim, z którym żyła przez lata bez ślubu, siejąc zgorszenie w środowiskach ziemian. Ślub wzięli dopiero w 1894 roku.

  Tymczasem w majątku rodziców czekała na Elizę wielka biblioteka ojca z dziełami klasyków XVIII i XIX wieku - nie tylko literaturą piękną, ale też dziełami filozoficznymi, socjologicznymi i ekonomicznymi. Wyznaczyła sobie więc ścisły reżim godzin studiowania i konsekwentnie go realizowała.

  Po sprzedaniu Miłkowszczyzny w 1870 r. zamieszkała w Grodnie.

  Jako pisarka zadebiutowała opowiadaniem pt.: „Obrazek z lat głodowych", które ukazało się 1886 r. w „Tygodniku Ilustrowanym". Powieści Orzeszkowej przedstawiają złożoność życia. „Dziurdziowie" i „Cham" to książki dające obraz polskiego społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku, „Nad Niemnem" to cała panorama popowstaniowej grodzieńszczyzny.

  Orzeszkowa była jedną z pierwszych polskich kobiet, które publicznie zabierały głos w sprawie emancypacji. „Marta" to jedna z pierwszych polskich powieści feministycznych o prawie kobiet do wykształcenia i pracy.

  Pisarka zmarła 18 maja 1910 roku w Grodnie i tam została pochowana.

  Delegacja uczniów odwiedziła też grób Elizy Orzeszkowej.

  Po obiedzie i zwiedzaniu zamku królewskiego w Grodnie młodzież wróciła do Brześcia.

  W drodze powrotnej śpiewano piosenki oraz rozmawiano o twórczości Elizy Orzeszkowej.

  Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji tej wspaniałej wycieczki!

Hleb LASZUK, Leonid CZACZURA, Dawid ZUBIK

 


Kontakt tel. +48 516-033-831 Hanna Paniszewa E-mail: forum.brzeskie@gmail.com

KPRM flaga godło 300x100           image002

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granica 2023

Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP ani Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie